نظریه دگرگونی سیئات و حسنات

چکیده و کلید واژگان فارسی یکی از آموزه های دینی (قرآنی - روایی) مسلمانان، آموزه ی بسیار مهم دگرگونی سیّئات و حسنات است. این آموزه تحت عناوین تبدیل، حبط و تکفیر و... در قرآن و روایات مطرح گردیده است. آنچه بیشتر مورد عنایت عالمان مسلمان قرار گرفته است مسئله حبط (احباط) و تکفیر است، ولی مسئله تبدیل دو جانبه سیّئات و حسنات با توجه به مبانی فلسفی - کلامی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. موضوع نوشتار حاضر تحت عنوان «نظریه دگرگونی سیّئات و حسنات» بر آن است تا با رویکردی میان رشته ای و با هدف نشان دادن میزان سازواری یا ناسازواری مسئله تبدیل دوجانبه سیّئات و حسنات با توجه به تعاریف گوناگون و مبانی مختلف فلسفی - کلامی، به تحلیل و تبیین این آموزه مهمّ قرآنی - روایی بپردازد. این نوشتار ضمن بررسی معانی حسنه و سیّئه و دگرگونی و بیان مبانی فلسفی - کلامی، به امور زیر دست یافته است: اوّلاً دگرگونی دوجانبه سیّئات به حسنات امری ممکن است. ثانیاً دگرگونی سیّئات و حسنات را در اولویت قرار داده است، زیرا هم جنبه ایجابی دارد و هم بیشتر مورد عنایت عالمان مسلمان بوده است. ثالثاً دگرگونی را دست کم به صورت یکی از احتمالات زیر موجه می نماید: الف. دگرگونی به معنای محو و اثبات در خود سیّئه و حسنه ب. دگرگونی به معنای محو و اثبات در نگرش ناظر پ. دگرگونی به معنای تبدیل از نوع خلع و لبس ت. دگرگونی به معنای تبدیل از نوع لبس پس از لبس نتیجه نهایی پژوهش حاضر این است که اگر کسی اهل تبدیل سیّئه به حسنه شده است، نام ظالم از او برداشته شده و از همه مزایایی که یک انسان سالم بهره مند است، برخوردار می شود مگر این که دلیل خاصّ نقلی مبنی بر سلب برخی امتیازات از چنین شخصی در دست باشد. کلید واژگان: حسنه، سیّئه، تبدیل، حسن، قبح.